Techniek speelt een steeds grotere rol op luchthavens. Self service inchecken en het afgeven van bagage is al jaren de standaard. Op veel luchthavens is het daarnaast ook mogelijk om middels self service poortjes de paspoortcontrole te passeren. Op Schiphol zijn de automatische poortjes ook beschikbaar. Deze moeten de werkdruk voor de Koninklijke Marechaussee verlichten, aangezien er al jaren een krapte is die tijdens piekperioden tot lange rijen heeft geleid. De e-gates vergelijken de foto van het reisdocument met de persoon die het aanbiedt, controleren de echtheid en doorzoeken ook politiesystemen.

Frequente reizigers hebben waarschijnlijk wel gemerkt dat de poortjes op Schiphol niet altijd even betrouwbaar zijn. Ze zijn gesloten of bij gebruik treden er storingen op. Hoewel het aantal incidenten per passagiers de afgelopen jaren is afgenomen, valt het op dat de gemiddelde tijd die een Nederlandse reiziger nodig heeft om de poortjes te passeren fors hoger is dan voor paspoorthouders met een andere nationaliteit. Dat blijkt uit gegevens van het Ministerie van Defensie en Ministerie van Justitie en Veiligheid die InsideFlyer heeft opgevraagd middels een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur (wob). Het verstrekte rapport geeft inzicht in de prestaties van de self service poortjes in de periode medio 2015 tot eind 2018.

Groei

Zoals gezegd is de self service paspoortcontrole (SSPC) een belangrijk instrument om de werkdruk voor de Marechaussee te verminderen, rekening houdend met de flinke stijging in aantal passagiers. Het aantal operationele poortjes is sinds begin 2015 verviervoudigd; van 18 naar 78.

Tegelijkertijd is het aantal passagiers dat gebruikt maakt van SSPC verdubbeld in de periode 2016-2018. In 2016 waren er iets meer dan 6 miljoen gebruikers van de poortjes. Afgelopen jaar passeerde dat aantal de 12 miljoen. Over het algemeen kunnen reizigers met een EU, EER of Zwitsers paspoort en ook Amerikaanse paspoorthouders gebruik maken van SSPC, maar dit varieert tussen vertrek of aankomst. Met RTP-NL moet het aantal niet-Europese nationaliteiten uitgebreid worden. De verstrekte gegevens zijn niet onderverdeeld tussen aankomst en vertrek.

Incidenten

Niet altijd verloopt het even soepel met SSPC. Dit kan verschillen tussen storingen in het systeem/poortje zelf of bij de passagier/paspoort waardoor een handmatige interventie nodig is. De gegevens laten zien dat de ratio incident per passagier flink is afgenomen. Dit komt zowel door het dalen van het aantal incidenten, en het toenemen van het aantal reizigers.

In de geopenbaarde gegevens wordt voor de oorzaak van de incidenten onderscheid gemaakt tussen drie categorieën: gate, network of no fault found. Bij ‘gate’ is er een storing in een component van de SSPC. Bij ‘network’ is er een storing bij de onderliggende netwerk infrastructuur. Bij ‘no fault found’ heeft een monteur geen probleem kunnen constateren.

Zoals te zien fluctueert het aantal incidenten nogal. Eind 2017 was er een daling – meer dan een halvering – maar begin 2018 nam het aantal storingen weer toe. Het valt op dat het aantal netwerk storingen is gestabiliseerd en dat de meeste storingen bij de poortjes zelf te zoeken zijn.

Transactietijd

De doorloop is van groot belang voor de SSPC. Deze wordt onder andere gemeten met de transactietijd; de tijd die nodig is voor de paspoort en identiteitscontrole met de e-gates. Het blijkt dat er een directe relatie is tussen de gemiddelde transactietijd, land van uitgifte van het paspoort en ook de serie chip die het reisdocument bevat. Dit bepaalt namelijk de snelheid van het uitlezen van de gegevens.

En hier lijken nou juist Nederlanders er bekaaid van af te komen. Van de 5 meest voorkomende nationaliteiten hebben Nederlandse paspoorthouders de langste transactietijd met gemiddeld 20,6 seconden. Zo goed als 50% langer dan bijvoorbeeld Britse, Duitse en Amerikaanse paspoorthouders. Het totale gemiddelde over 2018 van alle passagiers is 16,3 seconden. Aangezien Nederlanders ook het meest gebruik maken van de SSPC heeft dit natuurlijk een domino effect. Je zou zeggen dat het systeem afgestemd zou zijn op de meest frequente gebruikers, maar dit lijkt dus niet het geval.

Ook de tijd inclusief interventie – handmatig ingrijpen door de KMar – is het hoogst voor Nederlanders met 34,6 seconden per passgier gemiddeld.

Deze cijfers laten verder zien dat Britten de tweede grootste gebruiker zijn van de SSPC. Nu kunnen zij nog gebruik maken van de e-gates doordat ze EU-burger zijn. Als er na Brexit geen nieuwe overeenkomst is om gebruik te maken van de poortjes kan dat voor langere rijen bij de normale controle zorgen.

Happy Flow

Een prestatie indicator voor de SSPC is de zogenaamde Happy Flow; het percentage transacties waarbij passagiers zonder ingrijpen van de Marechaussee de poortjes passeert. Onderstaande grafiek toont aan dat dit percentage, ondanks de grote groei in passagiers, constant rond de 85% is. Een interventie kan zich voordoen als de passagiers geen gebruik kan maken van de poortjes op basis van reisdocument, minderjarig is of anderszins de grens niet mag passeren.

Poortjes Operationeel

Het rapport bevatte geen data over de periodes wanneer de poortjes operationeel zijn, en wanneer wordt gekozen om alleen bemande balies open te hebben. Reizigers klagen regelmatig dat de e-gates niet geopend zijn. Volgens de Marechaussee wordt dit bepaald aan de hand van de verwachte passagiersstromen. Als er veel niet EU-burgers worden verwacht bij een filter – die geen gebruik kunnen maken van de poortjes – dan wordt gekozen om de beschikbare manschappen in te zetten aan de balie. Bij de e-gates is namelijk nog steeds supervisie en dus personeel nodig. Nederlanders en EU-burgers moeten dan ook gewoon aansluiten voor de handmatige paspoortcontrole.