Binnen de commerciële luchtvaart zijn korte vluchten controversieel. De trein zou hiervoor een prima alternatief moeten zijn. Maar dan is er wel een goede infrastructuur met snelle, frequente en betrouwbare verbindingen nodig. En dat is helaas zeker niet altijd het geval. Is de trein eigenlijk wel een reëel alternatief voor korte vluchten?

Duurzaamheid

Het is bijna niet voor te stellen dat er voorheen zelfs binnen Nederland en België nog binnenlandse vluchten werden uitgevoerd. Alles bij elkaar gerekend is de tijdswinst van deze binnenlandse vluchten minimaal. En de milieubelasting is relatief groot ten opzichte van alternatieven. Er zijn dan ook veel tegenstanders van extreem korte vluchten. Overheden dwingen airlines tegenwoordig ook om alternatieven te bieden, of simpelweg geen extreem korte vluchten uit te voeren. Bestemmingen net buiten onze landsgrenzen komen daarmee ook ter discussie te staan.

De vraag is natuurlijk wat dan het alternatief is. De bus, taxi of auto zal het niet zijn, want dan ben je veel meer tijd kwijt. Een andere optie die dan overblijft is de trein. Dit vervoersmiddel heeft een flink lagere CO2-uitstoot en heeft de mogelijkheid tot snelle en efficiënte verbindingen. Bijkomend voordeel is dat je vlak voor vertrek in kunt stappen en er vaak geen security checks zijn, wat nog meer tijd bespaart. Een interessante optie, maar is het in de praktijk ook een reëel alternatief?

Reistijd en efficiëntie

Maar om de trein een goed alternatief te laten zijn is er nog wel het een en ander nodig. Denk dan aan frequente verbindingen, snelle treinen en goede faciliteiten. Maar ook de connectiviteit met andere vervoersmiddelen is belangrijk. De dienstregeling maakt dat er voldoende mogelijkheden zijn voor zowel zakelijke als privé reizigers. Zo zal eerstgenoemde vooral vroege en late vertrektijden waarderen. Terwijl passagiers die voor plezier reizen wellicht eerder naar de prijs kijken.

Om de trein een reëel alternatief te maken voor korte vluchten zijn er allereerst voldoende frequenties nodig. Een voorbeeld: KLM vliegt tot zes keer per dag naar Parijs. Het alternatief per trein levert zelfs tot tien mogelijkheden per dag op. KLM vliegt volgends de dienstregeling in 1 uur en 20 minuten naar Parijs, maar in de praktijk is dat vaak korter. De Thalys doet er vanuit Amsterdam Centraal 3 uur en 18 minuten over.

De treinreis duurt dus zo’n twee uur langer dan de reis met het vliegtuig. Het verschil met de trein is natuurlijk wel dat je vlak voor vertrek in kan stappen. Zou je voor een vlucht vanuit Schiphol anderhalf uur van tevoren aanwezig zijn en een uur rekenen van landing tot je bestemming in de stad, dan is je totale reistijd met het vliegtuig met 3,5 uur zelfs iets langer dan met de trein. De efficiëntie van de trein wint het hier dus qua reistijd van het vliegtuig. Qua doorverbindingen zit je in Parijs zowel op de luchthaven als in de stad goed.

Ticketprijs

Een andere belangrijke overweging is natuurlijk de prijs van een vlieg- of treinticket. In het geval van KLM beginnen de retourtickets bij een kleine € 100. Maar vlieg je met een low cost carrier als Transavia dan zal het bedrag natuurlijk lager liggen, vanaf € 39 per enkele reis. Een treinticket met Thalys via NS International heeft een vanaf-prijs die iets lager ligt, namelijk € 35. Overigens moet er bij de vliegreis nog een treinticket tussen de luchthaven en de stad opgeteld worden. Qua ticketprijs scheelt het op dit voorbeeld dus niet heel veel.

Netwerk

Het voordeel van Schiphol is het fijnmazige Europese netwerk van bestemmingen. In het voorbeeld van de verbinding van Amsterdam met Parijs is de verbinding goed en is de trein een prima alternatief. Ga je kijken naar bestemmingen als Londen en Berlijn dan wordt de reistijd per trein al snel respectievelijk vier of zelfs zes uur. In dat geval is het vliegtuig wel een stuk sneller en qua prijs ook al snel gunstiger.

Waar de trein het op dit moment dus van het vliegtuig lijkt te verliezen is het netwerk van snelle verbindingen. Het net werk van bijvoorbeeld NS International is vrij groot, maar in veel gevallen is er sprake van overstappen en een lange reistijd. Zo kun je niet per hogesnelheidstrein direct vanuit Amsterdam naar de meeste belangrijkste Europese steden reizen, wat het met vliegtuig dus wel mogelijk is. En dat is helaas niet zo makkelijk op te lossen.

Toekomst

Al vele jaren wordt het debat gevoerd om meer en snellere treinverbindingen in Europa te verwezenlijken. Zoals dat in sommige andere delen van de wereld al wel het geval is. Het nieuwe kabinet heeft (wederom) grootse plannen wat treinverkeer betreft. Zo moeten er nieuwe internationale treinverbindingen komen met het noorden van Duitsland. Maar er moeten ook meer nachttreinen gaan rijden naar belangrijke Europese steden. In het nieuwe regeerakkoord valt ook te lezen dat de trein een alternatief moet kunnen zijn voor vliegen. De partijen die het regeerakkoord hebben getekend zeggen daarover het volgende:

“We willen dat in Europa vervoer per trein zo snel mogelijk, zowel qua tijd als qua kosten, een goed alternatief wordt voor vliegen”

Uiteindelijk is dat wel een kwestie van investeren. Binnen Nederland en België is dat al een heikel punt. Laat staan wanneer meerdere landen hierin samen moeten werken. Europese samenwerking komt dan ook nog om de hoek kijken. Op de korte termijn betekent dat nog geen verbetering. Als er op termijn meer snelle en betaalbare treinverbinding bijkomen dan kan de trein een reëel alternatief worden voor korte vluchten. De toekomst zal leren wanneer de trein het vliegtuig in gaat halen.