De afgelopen maanden laait de discussie over de groei van de luchtvaart in Nederland flink op. Nu Schiphol aan haar plafond zit wat vliegbewegingen betreft, en de luchtvaartsector het over groei wil hebben, groei de weerstand over onder andere de klimaateffecten en geluidsoverlast voor omwonenden. Intussen maakt de regering ook stappen voor het invoeren van een vliegbelasting en andere maatregelen om de luchtvaart te verduurzamen. Verschillende groepen willen geen groei meer, of zelfs een krimp van het aantal vluchten. We moeten echter niet de positieve bijdragen van de luchtvaart vergeten in de discussie, waarschuwt KLM topman Elbers op het symposium van de Dutch Aviation Group ‘Een vlucht naar Voren’. Tijdens dit symposium kwamen ook lector duurzaam toerisme van de NHTV Paul Peeters, managing director van Boeing Benelux Tineke Bakker en Schiphol ceo Dick Benschop aan het woord.

Huidige maatregelen niet afdoende

De luchtvaart groeit erg sterk. Hoewel er continue innovaties worden gemaakt met betrekking tot verbeterde efficiëntie – en gereduceerd brandstofverbruik en CO2 uitstoot – weegt dat niet op tegen de exponentiële groei. Mondiaal is de luchtvaart nu verantwoordelijk voor zo’n 2% van de koolstofdioxide uitstoot. Om aan de klimaatdoelen van Parijs te voldoen en CO2-neutraal te worden heeft de sector zelf verschillende maatregelen aangekondigd, maar dit is bij lange na niet genoeg aldus Paul Peeters die het symposium aftrapte. Vaak wordt biofuel als alternatief genoemd voor de huidige kerosine. Echter is dit duurder dan de gewone petrochemische brandstof en bovendien is het onmogelijk om de gehele luchtvaart over te laten stappen op deze plantaardige brandstof. Daarvoor zou namelijk heel continentaal Europa de gewassen moeten verbouwen volgens Peeters. Ook nieuwe voorstuwingsmethoden op basis van elektriciteit of waterstof zijn niet commercieel haalbaar wegens de te zware accu’s of grote tanks op basis van de huidige technologie.

Vanuit de consument neemt de vraag niet af. Integendeel. Om dan ook écht tot de noodzakelijk reductie van CO2 door de luchtvaart te komen moeten korte vluchten vervangen worden door treinen en vliegen in het algemeen ontmoedigd worden. Dat kan door het een quota op vluchten te zetten of het simpelweg duurder te maken.

Lusten versus lasten

Dat is natuurlijk tegen het zere been van luchtvaartmaatschappijen. Het is geen verrassing dat zij tegen extra toeslagen of belastingen zijn, gezien de dunne marges en moordende concurrentie. Daarnaast waarschuwt president-directeur Elbers ervoor dat vliegen voor de happy few wordt als overheden het (middels financiële druk) gaan beperken. Daarnaast wijst de topman op het belang van de luchtvaart voor Nederland, welke 30 miljard euro bijdraagt aan het BNP. Voor het vestigingsklimaat is het intercontinentale netwerk van KLM erg belangrijk en dit moet niet onderschat worden, zo sprak Elbers. 300.000 banen zouden afhangen van de luchtvaart, waarvan 33.000 bij de maatschappij zelf.

Balans vinden

Elbers ontkent niet dat er wat aan de klimaateffecten van luchtvaart gedaan moet worden, maar pleit dat dit wel in balans moet zijn en niet slechts gefocust op reductie. De luchtvaart brengt immers ook veel welvaart en dat mist in de discussie. Hij benadrukte de initiatieven die KLM al heeft genomen, en neemt, om de klimaatvoetdruk te verminderen. Sinds 2011 is de CO2 uitstoot per passagiers met 16% verminderd. Maar om verder te verduurzamen is geld nodig en daarvoor moet KLM juist groeien claimt de topman. Een ticket-tax zou de winst onder druk kunnen zetten en daarmee bijvoorbeeld de vlootvernieuwing vertragen die juist bijdraagt aan een duurzame luchtvaart.

Mondiaal probleem

Daarnaast moet er ook worden nagedacht welke rol Nederland heeft of moet nemen in dit mondiale probleem. De luchtvaart is per definitie een internationale business en eenzijdige maatregelen kunnen Nederlandse maatschappijen schaden terwijl concurrenten vrolijk doorgaan. De grote groei komt namelijk uit India en China. Topman Benschop van Schiphol valt zijn collega hier bij; de vraag voor vluchten zal wereldwijd niet afnemen. Het is daarom verstandig om in internationaal verband afspraken te maken om én een daadwerkelijke impact te kunnen maken én Nederland niet op achterstand te zetten.