De luchtvaart is een van de zwaarst getroffen sectoren tijdens de Coronacrisis. Vele toestellen staan werkloos aan de grond en ook in het personeelsbestand wordt gesneden. Onze Nederlandse nationale carrier KLM heeft het historisch zwaar en gaat gebukt onder zware verliezen. Maar in een tijd dat het bedrijf eensgezind zou moeten zijn lijkt er juist verdeeldheid te ontstaan. En dan blijkt 101 jaar staat van dienst geen garantie voor de toekomst.

Zware verliezen

KLM heeft het momenteel ongekend zwaar. Alhoewel de gemiddelde bezettingsgraad in juli en augustus steeg naar 60-70% voor Europese vluchten neemt dat nu juist weer af. De zomer was een relatief stabiele periode voor de luchtvaart, mede door het beheersbare aantal Coronabesmettingen. Met de Europese ‘tweede golf’ in volle gang is dat herstel in rook opgegaan.

Ter illustratie de financiële gevolgen: vorig jaar in het derde kwartaal had KLM meer dan €900 miljoen winst, dit kwartaal is dat een verlies van meer dan €230 miljoen. De airline verliest dan gemiddeld zo’n €6 miljoen aan omzet per dag. Als het zo doorgaat zijn de dagen voor KLM, ook na 101 jaar, geteld.

Onderhandelingen

Na de eerste golf werd snel duidelijk dat KLM significante staatssteun nodig zou hebben om te kunnen overleven. De staatssteun, in welke vorm dan ook, vereist strenge hervormingen waarin geen onderdeel in het bedrijf gespaard blijft. Zo worden ook duurzaamheidsoverwegingen door de Nederlandse overheid benadrukt als één van de voorwaarden voor de hulp.

In de tussentijd werkt de directie van KLM aan een toekomstplan. Al snel blijkt dat de Boeing 747 het veld moet ruimen. Maar ook een ruime vrijwillige vertrekregeling is nodig. Medewerkers met een tijdelijk contract en tijdelijk (ingehuurd) personeel krijgen geen verlenging. Op de achtergrond is het overleg met de Nederlandse overheid ook nog steeds gaande.

Als de toekomstplannen van Pieter Elbers en zijn directie duidelijker worden moet dit ook aan de vakbonden voorgelegd worden. De plannen beslaan een toekomstvisie waarin bezuinigd moet worden, maar waar ook ruimte is voor investeringen.

Dat betekent dat in totaal acht vakbonden die de medewerkers van KLM vertegenwoordigen zich ook nog eens over de plannen moeten buigen. Elbers roept meermaals op tot saamhorigheid en benadrukt dat het onvermijdelijk is dat KLM nu offers moet doen om bestaansrecht te behouden. De onderhandelingen lijken op het eerste gezicht voorspoedig te verlopen. Maar als het erop aankomt loopt het vast met pilotenvakbond VNV.

Onrust

Zaterdag 31 oktober 2020 was dan de dag waarop KLM uiterlijk overeenstemming met de vakbonden moest bereiken. In de middag blijkt dat dit niet gelukt is. Dit betekent dat KLM in ieder geval op korte termijn geen staatssteun krijgt. De door Minister Hoekstra van Financiën gestelde voorwaarden als het gaat om het inleveren van salaris gedurende vijf jaar zijn niet akkoord bevonden door alle acht vakbonden. Hoekstra noemt dit resultaat ‘zeer teleurstellend’.

KLM heeft al €1 miljard aan staatsteun gekregen. De resterende €2,4 miljard gaat nu dus niet door, ondanks oproepen van de KLM directie om te denken aan de toekomst van 30.000 KLM’ers.

Dat niet alle bonden deze week akkoord zijn gegaan heeft volgens diverse vakbonden voor veel onrust gezorgd onder de medewerkers van KLM. Zelf zeggen vakbonden FNV en VNV vol voor de toekomst van KLM te gaan. Ook de publieke opinie liegt er niet om. Waarom heeft KLM niet met de vakbonden voldoende afstemming kunnen vinden over de voorwaarden van de Nederlandse overheid? Per slot van rekening gaat het om de toekomst van het bedrijf.

Afgelopen zaterdag kwam KLM met een statement over de situatie. KLM baas Pieter Elbers zei daarover het volgende:

Ik spreek mijn dank uit aan de vijf vakbonden die de commitment clausule hebben ondertekend en die hiermee hun verantwoordelijkheid hebben genomen. Bij FNV wachten we het interne beraad af. Ik kan voor nu niet anders dan de pilotenvakbond VNV nogmaals op te roepen om alsnog deze laatste stap te zetten en haar commitment ook hierin waar te maken door deze clausule te tekenen. In het belang van haar leden, alle KLM-werknemers en de toekomst van ons bedrijf.

Onzekere toekomst?

Het is in niemands belang om KLM failliet te laten gaan. De staat is dan sowieso €1 miljard aan steun kwijt. Bovendien zullen heel wat uitkeringen uitbetaald moeten worden. Om nog maar te zwijgen over de toeleverende bedrijven die ook een onzekere toekomst tegemoet zien zonder KLM.

De vraag is nu of de overheid de eisen bij zal stellen. Echter stelt het kabinet zich tot dusver hard op tegen KLM. Ook zou Minister Hoekstra gezegd hebben KLM niet tegen elke prijs overheid te willen houden. De bal ligt nu bij KLM. De airline zal opnieuw in onderhandeling moeten gaan met de vakbonden. Voor zover er sprake is van een onderhandeling natuurlijk. Gesprekken zouden zondag 1 november weer van start gaan.